Dodendraad

Elke aanraking met de ‘dodendraad’ was dodelijk, maar dat hield de Kempenaars niet tegen
03/07/2018

TURNHOUT / MOL / BEERSE - Vanaf begin juli 1915 sloot de Duitse bezetter de hele grens met Nederland af met een dodelijke hoogspanningsdraad. Dit gebeurde ook in de Kempen, een gebied dat van dan af een belangrijk centrum werd voor de clandestiene grenspassering. Elke aanraking met de draad van 2.000 volt leidde tot onmiddellijke elektrocutie. De stroom moest afgezet worden om de lijken te kunnen verwijderen. Straffe verhalen zijn er genoeg te vertellen. De grenspasseurs lieten zich allesbehalve afschrikken door de dodendraad.

Spoedig na de Duitse bezetting ontstond er druk illegaal verkeer over de Belgisch-Nederlandse grens. Zo brachten passeurs honderden Belgische jongemannen over naar Nederland om van daaruit het Belgische leger te vervoegen en was er ook een druk briefverkeer tussen de Belgische soldaten achter de IJzer en hun families thuis. Om deze activiteiten een halt toe te roepen besloot de bezetter in het midden van 1915 om de hele grens af te sluiten met een elektrische hoogspanningsdraad met daarop een spanning van minstens 2.000 volt. Elke aanraking leidde tot onmiddellijke elektrocutie. Door de vele slachtoffers die er vielen, stond deze draad al snel bekend als de 'dodendraad'.

Bulten afgesneden

“Begin juli 1915 waren de werkzaamheden in het noorden van de Kempen in volle gang en in september was de draad operationeel. Hij liep ten noorden van Postel, Turnhout, Ravels, Zondereigen en Minderhout. Het traject van de draad volgde niet erg nauwkeurig de grenslijn. Uitstulpingen sneed men af, zodat grote stukken niemandsland ontstonden. Zo kwamen de drie 'bulten' aan de grens in de Antwerpse Kempen met Meer, Meerle, Meersel-Dreef, een deel van Minderhout, Poppel, Weelde en Ravels ten noorden van de versperring te liggen”, vertelt emeritus hoogleraar Alex Vanneste die tal van publicaties wijdde aan het thema.

De Kempense bevolking was amper bekend met de gevaren van elektrische hoogspanning. Daarom gaven de Duitsers de plaatselijke pastoors het bevel om hun parochianen te waarschuwen uit de buurt van de draad te blijven. Op 9 augustus 1915 stuurde de deken van Hoogstraten een oproep naar alle priesters uit de dekenij om de gelovigen vanop de kansel te waarschuwen voor het dreigende gevaar. “Merkwaardig is hoeveel honden, katten en kippen in den draad blijven hangen”, luidde het zelfs. Een Nederlandse krant schreef: “De Belgen mogen zelfs niet tot op tweehonderd meter van de grens komen. Daarvoor moeten ze een pas hebben. Een landbouwer die binnen deze zone woont, heeft die nodig om naar zijn pomp te gaan die er net buiten valt.”

Strenge bewaking

“De Absperrung was meestal 2 meter hoog, met vijf tot tien koperen of zinken draden. De stroom kwam van centrales of generatoren van bestaande fabrieken langs de grens of van eigen Duitse generatoren. Om de 2 kilometer stond een Schalthaus, dat het mogelijk maakte om delen van de draad stroomvrij te maken, wat nodig was voor onderhoud en het verwijderen van lijken. Aan de beide kanten van de centrale stroomdraad werd nog een tweede draad aangebracht van ongeveer 1 tot 2 meter hoog, die niet onder stroom stond. Het was dus in feite een driedubbele draad. Deze werd zwaar bewaakt door Duitse grenswachten”, vertelt Alex Vanneste.

Den Bot

De grenspasseurs lieten zich allesbehalve afschrikken door de dodendraad. Al snel beschikten ze over een houten passeerraam met een gummiband, die isoleerde tegen de elektriciteit. Straffe verhalen zijn er genoeg te vertellen. De familie Verstappen uit Beerse was erg actief bij de grensoverschrijding. Vader Verstappen, alias 'De Rakker', werd door een verklikker gevraagd hem over de grens te brengen. Toen de verrader hem wilde aanhouden, sneed Verstappen hem de keel over. Eén van zijn zonen werd trouwens gedood in Wortel op 29 maart 1916. Stan Gers, eveneens uit Beerse, had een passeerraam gemaakt dat breder kon uitklappen om er makkelijker doorheen te kruipen. Daardoor geraakte de draad te fel gespannen, waardoor hij brak. Stan kreeg de draad tegen zijn hoofd en was op slag dood. Dit gebeurde in de kerstnacht van 1916.

Veel vluchtroutes liepen over Mol. Hier diende het 'Hôtel du Progrès' op het Stationsplein als verzamelplaats. Daarna werden de vluchtelingen op sleeptouw genomen door grensgids Karel Van Hemel, maar op 27 augustus 1915 hielden de Duitsers in de 'Progrès' een tiental personen en vier gidsen aan. Nadien waagden nog een schare Mollenaars hun leven. Voortrekkers waren 'Fokke' Soeffers en 'den Bot' Vermeylen, op wiens hoofd een premie van 5.000 mark stond. Vermeylen zou echter uit de klauwen van de Duitsers blijven.

De rakkers der grenzen

“Jan Vleugels, alias 'de Vlaming', uit Beerse pende na de oorlog zijn avonturen neer in de roman De rakkers der grenzen. Hij was betrokken bij de overbrenging van zowel mensen als brieven. In de nacht van 11 april 1917 arresteerden de Duitsers hem bij het ­Meienbos in Merksplas. Vleugels belandde in de Turnhoutse gevangenis, maar wist daaruit op 7 oktober op spectaculaire manier te ontsnappen. Daarna kroop hij nog een keer door de draad”, vertelt Herman Janssen uit Baarle die Vleugels' leven beschreef.

Brandwonden

De Turnhoutse onderwijzer ­Eugeen Waterschoot vertelde later wat er gebeurde op 20 juni 1918. “ Een jongeling uit Mechelen was zinnens om de grens over te steken om het Belgische leger te vervoegen. Den 20 Juni kwam hij nabij de Weeldsche Statie aan de draadversperring. Vrijdags avonds werd hij door eene duitsche patroelje opgemerkt. De soldaten vuurden hun geweren af. De ongelukkige jongeling werd in de zijde getroffen. Toch kon hij in de duisternis nog ontsnappen. Dezelfde nacht werd hij gedood onder de draadversperring. Zijn lichaam droeg eenige brandwonden voortkomende van den electrieken draad. Het lijk werd naar het gasthuis van Turnhout overgebracht. Op 24 juni werd het ter aarde besteld.”

Reconstructie

Vele duizenden jongemannen zijn tijdens de vier bezettingsjaren ondanks de grote gevaren de grens toch kunnen oversteken en konden een belangrijke bijdrage leveren aan de Belgische oorlogsinspanning. Na de wapenstilstand in november 1918 was de dodendraad binnen de kortste keren helemaal afgebroken: landbouwers gebruikten de draden en de palen om hun stukken grond mee af te spannen. Alle sporen verdwenen dus, maar intussen is in het Baarlese gehucht Zondereigen een stuk draad met 'Schalthaus' fraai heropgebouwd.

De stichting zal volgend jaar ook een langeafstandsfietsroute aanleggen van 350 km langs de knooppunten die zo dicht mogelijk bij het traject van de vroegere versperring liggen.[/b] Via een website en informatieboekjes kunnen mensen de route rijden, terwijl men onderweg verhalen kan lezen over de gevolgen van de Dodendraad in de verschillende grensregio’s.

velo-ravel.net a écrit:Qu'on se le dise.

De groendienst van de gemeente Maasmechelen mocht maandag de eerste krokussen op de Maasdijk in Meeswijk aanplanten.
150.000 witte krokussen langs Maas ter herdenking van WO I
2 oktober 2018



Aan de veerpont in Meeswijk is maandag het startschot gegeven van een bloemenproject ter herdenking van de Eerste Wereldoorlog en de dodendraad.

“Maasmechelen werkt mee aan dit project om jongeren te leren over die vreselijke draad bij de Maas”, aldus bevoegd schepen Johan Wolk (CD&V). “Vandaag planten we al 35.000 van de 150.000 krokussen. Vanaf maart bloeien ze en geven ze de Maasdijk kleur.”

“Op het fietsroutenetwerk tussen Knokke en Vaals worden 150.000 krokussen geplant”, zegt Carine van Vugt van de Stichting Verhails uit Breda. “We hebben ons project 'Den Dodendraad leeft' gedoopt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er drie jaar een draad gespannen tussen België en Nederland. Op de draad stond hoogspanning zodat men vanuit België moeilijk kon vluchten naar Nederland. Toch probeerden burgers België te verlaten. Er vielen dan ook vele doden aan de draad. We hebben gekozen om langs de dodendraad witte krokussen aan te planten. Als de witte krokus in maart 2019 gaat bloeien, kunnen fietsers genieten van de lente en 'leeft' de dodendraad 100 jaar later weer. Krokussen zaaien verder uit en zullen nog vele jaren het landschap gaan bepalen.”

Kotem

“De start van de plantactie vond plaats op de Maasdijk aan de veerpont in Meeswijk”, zegt Johan Wolk. “Precies hier stond de draad, vlak bij de Maas. Ons fietspad op de dijk loopt soms op de plaats waar de dodendraad stond. Ook in Kotem, waar een reconstructie is gemaakt van de dodendraad, zullen we krokussen aanplanten. De bloem van de krokus heeft de vorm van de witte porseleinen isolatoren van de stroomdraad. Als gemeentebestuur trekken we 7.000 euro uit voor dit project. We vinden het belangrijk dat scholen betrokken worden bij het planten van de krokussen. Ze krijgen daardoor aandacht voor het verleden. Ook in onze gemeente stierven twee kinderen aan de dodendraad.”

Er rolden heel wat nieuwe producten van de persen om het komende jaar 'op weg' te gaan langs verrassende en authentieke routes. In deze nieuwsbrief zetten we ze voor u in de kijker.

De Grensroute
Grote Routepaden ontwikkelde samen met Nederlandse partner Verhalis voor het eerst een langeafstandsfietsroute volledig uitgestippeld langs knooppunten: de Grensroute. De 540 km lange fietsroute slingert zich langs de Belgisch-Nederlandse grens tussen het Drielandenpunt in Vaals en de Noordzee bij Cadzand.

Onderweg passeer je 26 reconstructies en monumenten van de Dodendraad, een elektrische grensversperring uit de Eerste Wereldoorlog. Gedetailleerde kaarten, ongekende Dodendraad verhalen, verrassende natuurparken en heel veel boeiende streekinformatie staan allemaal gebundeld in één fietsgids.

De route is opgedeeld in 7 deeltrajecten, goed voor 7 tot 10 dagen fietsen door een afwisselend landschap van heuvels, rivieren, moerasgebieden, bossen en heide, door bijzondere grensdorpen en langs de wereldsteden Maastricht en Antwerpen.

Elk deel begint met een globale trajectbeschrijving, een overzichtskaart, een afstandstabel en een opsomming van de knooppunten. Daarna volgen gedetailleerde fietskaarten aangevuld met toeristische en praktische informatie: logies, horeca, elektrische oplaadpunten, bevoorradingsplaatsen en bezienswaardigheden. Potentiële aanrijroutes staan achterin de fietsgids. De gids is geïllustreerd met prachtig beeldmateriaal. Klik hier voor een preview.

https://issuu.com/opweg/docs/grensroute_teaser?e=30195157/67475766

De route is uitgestippeld langs knooppunten en kan dus in twee richtingen gefietst worden. Wie graag met gps fietst, kan de gpx-track hier gratis downloaden.

https://www.groteroutepaden.be/nl/route/930/grensroute.html

Een tocht langs hele speciale oorlogsmonumenten, maar vooral een tocht langs ontelbare natuurgebieden. Verrassend mooi en dichtbij. Zoek niet langer, dit is jouw fietsvakantie voor 2019.

Ravélo Rando a écrit:Bonjour

Je ne connaissais pas la "Dodendraad". Sujet historique très intéressant et projet de "balade" à retenir. Merci.

De stichting zal volgend jaar ook een langeafstandsfietsroute aanleggen van 350 km langs de knooppunten die zo dicht mogelijk bij het traject van de vroegere versperring liggen. Via een website en informatieboekjes kunnen mensen de route rijden, terwijl men onderweg verhalen kan lezen over de gevolgen van de Dodendraad in de verschillende grensregio’s.

Op 1 augustus zal de route gelanceerd worden op de webstek www.grensroute.be .

Gewijzigde knooppunten op de Grensroute
29 april 2020

Op de grens met Nederland werd het fietsknooppuntennetwerk op meerdere plaatsen gewijzigd. Dit heeft ook zijn invloed op de Grensroute, een langeafstandsfietsroute langs de Dodendraad tussen België en Nederland. Deze route brengt je van het Drielandenpunt in Vaals naar de Noordzee. Tot op heden zijn er op 7 plaatsen aanpassingen aan de route of aan de volgorde van de knooppunten, dit als gevolg van verplaatste, verdwenen of extra knooppunten. Je vindt alle trajectwijzigingen gebundeld in een document (kaartjes, tussenafstanden en te volgen knooppunten) op de routepagina van de Grensroute op onze site. De juiste gpx kan je er ook downloaden.

Aangepaste kaarten en fietslabels kunnen overigens ook gedownloadworden van de website www.grensroute.eu