Un commentaire qui donne à réfléchir

Fietssnelwegen blijven een cruciaal onderdeel van onze fietstoekomst

De brief van Eva Van Eenoo deed Gert Lauwaert in de pen kruipen.

Gert Lauwaert is copywriter, fietsadept, gepassioneerd door de Vlaamse ruimtelijke wanorde én gecertificeerd non-macho. Hij schrijft deze bijdrage in eigen naam.

De aanval op de fietsostrade van Eva Van Eenoo wekt bevreemding. Wie enigszins vertrouwd is met de ruimtelijke ordening in Vlaanderen, weet dat een “ostrade” hier een mengvorm is van doorgaand en lokaal verkeer. Dat is zo voor onze autostrades, en al evenzeer voor onze fietssnelwegen.

Gebruikers over kortere afstanden fietsen echter nog vaak onder de radar van de onderzoekers door. Pas in juni 2016 werden het uniforme F-logo en de bewegwijzering van de fietsostrades gelanceerd. Tot dan stonden vele gebruikers over korte trajecten er amper bij stil dat ze over een fietssnelweg reden.

Zelf neem ik vanaf Leuven station dagelijks de fiets richting Herent, waarbij ik regelmatig gebruik maak van de HST-route. Wie dit traject op verschillende uren aandoet, ziet een zeer gelaagd beeld ontstaan.

Behalve de hardcore mannelijke fietspendelaars die het volledige traject richting Brussel voor hun rekening nemen, passeren o.m. mensen uit de omgeving die in Leuven werken, middelbare schoolkinderen en bakfietsouders de revue. Voor hen vormen die kilometers fietssnelweg – tussen de 5 en 10km die Van Eenoo ook citeert - een onmisbare schakel in een veilig en “conflictvrij” fietsparcours.

Veilig, want slimme doorsteken naar bestaande woonkernen zorgen ervoor dat het met dat desolate heus wel meevalt. Fietsers zijn dan ook nog eens een solidair volkje. Zelf mocht ik al op het meest ongure stukje van mijn parcours, onder het viaduct van Wilsele, een dame met kettingproblemen verder helpen. Ze zag er niet bijzonder getraumatiseerd uit.

Dat minder vrouwen dan mannen het traject richting Brussel rijden zal – behalve met work/life balans factoren – ook samenhangen met het feit dat de fietssnelweg daar overgaat in de Hoofdstedelijke jungle, waar wel de wet van de sterkste weggebruiker geldt.

Uiteraard ga ik dit bijzondere stukje HST-route niet zomaar transponeren naar de bredere Vlaamse context. Er bestaan tal van andere voorbeelden van succesvolle routes, waarvan ik er minstens twee zelf ook verkende.



De Ringroute in Antwerpen, die uiteraard langs de Ring voert, weinig woonkernen of horeca aandoet, maar een onmisbare schakel is in veilig fietsverkeer. En in Van Eenoo’s eigen Gent de Oost-Westroute, die de stad op een uitgekiende manier dwarst, wat enkel mogelijk is door de bijzondere topografie van de Arteveldestad: de route volgt met Coupure en Brugse Vaart grotendeels het water. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat al deze routes samen met nog 6 andere als aanbevelenswaardig prijken in de Vlaamse overheidspublicatie “Fietsroutes in Vlaanderen – Goede praktijkvoorbeelden” (2014), waarvoor de voorbeelden werden uitgewerkt door… de Fietsersbond. In het land der Fietsersbonden hoeft Eva Van Eenoo dus geen koningin te zijn.

Fietssnelwegen blijven een cruciaal onderdeel van onze fietstoekomst.

Zeker als alternatief voor de archetypische dichtgeslibde steenweg, waarbij dichtslibben letterlijk genomen mag worden: je slikt er onvermijdelijk heel wat meer uitlaatgassen dan via een verkeersluwe route. In maart 2016 kwam het VITO met het onderzoeksresultaat naar buiten dat elke euro die wordt geïnvesteerd in een fietspad of fietsostrade 2 tot 14 euro oplevert aan gezondheidsvoordelen, om te besluiten met de aanbeveling aan alle beleidsmakers om “vooral verder te investeren in fietsinfrastructuur en fietsostrades in het bijzonder.” Het is dus een en/en verhaal.

Verschillende urbanistische trends zullen de rol van de fietsostrade in de nabije toekomst niet enkel consolideren, maar zelfs nog versterken. Ik noem er twee: de reconversie van strategisch gelegen voormalige industriële panden langs spoorwegen en kanalen naar een gedeelde woon- en werkfunctie (waarvan mijn werkplek, de voormalige Henkel-fabriek Persil in Herent een schoolvoorbeeld is); en de woonverdichting die de Vlaamse bouwmeester voorstaat waarbij voorrang zal gegeven worden aan de dichter bij de kernen én openbaar vervoer gelegen bouwgronden…

Zo verrijst nu aan de overkant van de Persil, pal naast de fietssnelweg en vlakbij het station, een nieuwe woonwijk. Of de fietspendelmogelijkheden de bewoners zullen kunnen verleiden, moet de toekomst uitwijzen. Een snelle blik op de woningen die al verrezen, leert dat de individuele garage er de graadmeter aller dingen blijft. Maar als de bewoners zelf regelmatig eens naar Leuven fietsen, en hun kinderen de route leren ontdekken, dan is dat al maatschappelijke winst.

Maak bestaande en nieuwe woonkernen dus fietsvriendelijker, met de fietssnelweg waar mogelijk als slimme hub. De fietsostrade van de toekomst zal dus niet de machostrade zijn, maar de mashup-o-strade: de ultieme uitdrukkingsvorm van de versplinterde Vlaamse woon-werkrealiteit, waar verschillende levens voor een deel van een traject naast elkaar fietsen, elk op eigen melodie en toch op een gezamenlijke backbeat.