Steeds meer stedelingen op de fiets

Peloton fietsers in de steden wordt groter
De Morgen,
Za. 10 Sep. 2016, Pagina 3

Het aantal fietsers in de Belgische steden is het afgelopen jaar fink gestegen. Meest opvallend daarbij is dat groepen die vroeger onbereikbaar waren, nu op de fiets springen. 'Tien jaar geleden zag je geen mannen van Marokkaanse afkomst met een fietsstoeltje en een kind. Nu wel.'

Antwerpen, de omgeving van Park Spoor Noord. Dit was tot vijftien jaar geleden een doffe, verlaten plek. De wijken rond het oude spoordepot kampten met criminaliteit, huisjesmelkerij en een schrijnend gebrek aan ruimte. Een plaats waar je liever niet naartoe ging. Het contrast kan moeilijk groter zijn. Vandaag zoeven de fietsers je om de oren. Met dikke banden en hele dunne. Met karren, mandjes, bloemen en stickers. En als kers op de taart de nieuwe parkbrug die twee maanden geleden werd geopend. Dat zie je aan de fietsstatistieken van de stad, die omhoog gaan.

Een kleine 50 kilometer verderop is de transformatie nog veel straffer. Niet dat Brussel een fietsparadijs is, maar de nieuwste cijfers van Brussel Mobiliteit waren nog nooit zo spectaculair. In mei 2016 werden 50 procent meer fietsers geteld dan een jaar geleden. Aan de metrohalte Merode rijden op momenten 934 fietsers per uur voorbij, een stijging van 44 procent in één jaar. Aan de Louizalaan 471 per uur, een stijging van 70 procent.

De evolutie valt gedeeltelijk te verklaren door uitzonderlijke factoren. "Door de aanslagen in maart waren sommige mensen bang om de metro te nemen. Toen waren sommige metro's ook een tijdje gesloten", klinkt het bij Brussels minister van Mobiliteit Pascal Smet (sp.a). Om u een idee te geven: in de week na de aanslagen werden 2.850 Villo-fietsjes verhuurd in plaats van 975. Daarnaast zou de opmars verband kunnen houden met de sluiting van enkele Brusselse tunnels, waardoor sommige automobilisten op de fiets zijn geprongen.

Flinke toename

Maar de opmars van de fiets is een feit. In Brussel, Antwerpen en Gent en vele andere steden werd het afgelopen jaar een flinke toename opgetekend. Uit de jaarlijkse telling van het Gentse milieufront en de Fietsersbond blijkt een groei van 13 procent, terwijl die de afgelopen jaren altijd tussen de 5 à 7 procent lag.

"Vandaag wordt 30 procent van alle verplaatsingen met de fiets gemaakt. Dubbel zoveel als 15 jaar geleden", zegt Filip Watteeuw (Groen), schepen van Mobiliteit. "We hoeven ons niet meer te schamen wanneer we in Nederland komen."

Een gelijkaardige trend zien we in Antwerpen. De laatste telling dateert van 2014, toen 28,9 procent van de verplaatsingen met de fiets werd afgelegd. De nieuwe telling volgt binnenkort, maar Koen Kennis (N-VA), schepen van Mobiliteit, heeft die niet nodig om de kentering te zien. Volle fietsstallingen, een populaire fietsostrade vanuit Mechelen en de verkoop van Velo-abonnementen wijzen op een nieuwe boost van het aantal tweewielers. Als de fietsbrug over de Singel begin 2017 klaar is, komt daar nog een hoop bij.

Dat yuppies in maatpakken de fiets nemen, zien we al enkele jaren. Oudjes op elektrische fietsen, dat ook. Maar vandaag tekent zich een nieuwe, interessante groeimarkt af: groepen die tot nu toe onbereikbaar waren, maar stilaan overstag gaan. Zoals daar zijn: burgers met migratieachtergrond. "Een tip: kijk eens rond in Antwerpen. Tegenwoordig zie je mannen van Marokkaanse afkomst met een fietsstoeltje en een kind. Tien jaar geleden was dat ondenkbaar", zegt Stef Leroy, een specialist van de Fietsersbond.

Kennis beaamt dat. "Ik zie mensen fietsen van wie je het niet meteen verwacht. Veel mannen van gemiddelde leeftijd, waartoe ik mezelf mag rekenen. (lacht) Maar ook: naaldhakken vooraan in het mandje, aktetassen, mensen op weg naar een vergadering."

In Brussel onderscheidt Smet twee grote categorieën: enerzijds de zeer overtuigde fietsers, anderzijds de mensen die nog een laatste duwtje in de rug nodig hebben. "Met 'The Bike Experience' zorgen we nu dat zij nu een persoonlijke coach kunnen aanvragen om hen te begeleiden op die eerste fietstocht."

Vrijdag 27 oktober 2017 - OPINIES
Het vervoermiddel van de toekomst staat bij iedereen thuis

Als we zuivere lucht, veilige en minder drukke wegen willen, moeten we meer ruimte maken voor de fiets. Maar veel mensen zien die nog altijd niet als een ernstig alternatief voor de auto.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw nam mijn vader zaliger de fiets naar zijn werk op de luchthaven van Zaventem. Daar werd hij op zijn tweewieler meewarig bekeken, haast als een zonderling. Hij deed het omdat hij graag fietste en er fit door bleef. Maar ook uit overtuiging. 'We gaan nog eens stikken in al die auto's', was een van zijn uitspraken. Dat werd toen op hoongelach onthaald. Het was visionair, weten we vandaag.

Ik heb vaak aan hem teruggedacht in de zes maanden dat ik correspondent 'De fiets' was voor deze krant. De missie kwam er op het juiste moment. Onze mobiliteit is helemaal vastgelopen. De files zwellen aan, de luchtkwaliteit is slecht, we moeten klimaatdoelen halen. En het aantal ongevallen blijft onrustwekkend hoog.

Kan de fiets de auto 'van de weg rijden?', was een van de slogans van het corrrespondentschap. In de periode dat ik erover heb geschreven, zag en hoorde ik veel dat hoopgevend is. Gedreven mensen, puike initiatieven, veelbelovende technologie. Er is een momentum. De tweewieler staat op doorbreken.

Mentale dode hoek

Maar dan kom je terug uit Kopenhagen of Amsterdam, fietssteden bij uitstek, en zakt de moed je weer in de schoenen (DS 3 juni). We hebben in Vlaanderen minstens dertig jaar achterstand. Wat infrastructuur betreft, maar ook qua mentaliteit en politieke keuzes. Duurzame mobiliteit wordt hier met de mond beleden, maar op straat zie je daar nog weinig van.

We kampen nog met een mentale dode hoek: we zien de fiets niet als een ernstig alternatief in de mobiliteit. Wie hem uitprobeert, is doorgaans aangenaam verrast: dat de afstand wel meevalt, dat de trip niet zo lang duurde als gevreesd. En dat het plezierig is. Het regent ook lang niet zo veel als we denken. Dat zeg ik niet, dat zegt weerman Frank Deboosere, zelf een fervent woon-werkfietser.

In een deel van de jeugdige, hoogopgeleide middenklasse is het hip om te fietsen en is de auto zijn status kwijt. Je scoort daar niet als je met een nieuwe wagen op Facebook pocht. Maar in andere geledingen van de samenleving is dat nog niet het geval.

Dat mag vreemd heten, want de fiets is alomtegenwoordig in Vlaanderen. Ieder gezin heeft er gemiddeld 2,3 in huis. Ga maar eens kijken op een willekeurig jaagpad op een mooie zondag (DS Online 9 juni).

Alleen: die fiets wordt niet gebruikt als het ertoe doet, namelijk iedere doordeweekse dag. Daarvoor nemen we nog altijd te vanzelfsprekend de auto. Voor verplaatsingen tot vijf kilometer kiezen zes op de tien Vlamingen voor de wagen (DS 15 maart).

Doodsbedreigingen

Onze autoverknochtheid is decennialang door de overheid in de hand gewerkt. De autosnelweg werd tot in de stadscentra getrokken. Snelwegen maakten afgelegen verkavelingen bereikbaar. Onze voorkeursbehandeling voor bedrijfswagens is uniek in de wereld.

Daar moeten we vanaf. En zoals met alle verslavingen zal dat niet zonder pijnlijk afkicken verlopen. De cold turkey wordt nu al geserveerd. Ga terug naar je brousse, kreeg een Brusselse fietser toegesnauwd toen hij een op het fietspad geparkeerde auto fotografeerde. De fiets-minded Brusselse minister Pascal Smet (SP.A) kreeg doodsbedreigingen.

Praten over fietsen, is praten over ruimtelijke ordening. Wonen we vlak bij onze job, de school, de winkel, het restaurant, dan hoeven we de auto niet te nemen. De beste mobiliteit is nabijheid. Géén mobiliteit dus. Wie naast zijn werk woont en te voet gaat, krijgt geen fiscaal of financieel steuntje. Terwijl net die beloond zou moeten worden.

Hoe onloochenbaar de voordelen van de fiets ook zijn, 'je kunt hem de mensen niet door de strot duwen', om het met fietsburgemeester Jan Vermeulen (CD&V) te zeggen (DS 21 oktober). De Vlaming zet zijn stekels op als zijn gedrag gestuurd wordt door de overheid en zijn auto is nog altijd zijn vrijheid. Zelfs als het de vrijheid is om in de file te gaan aanschuiven.

Je moet het anders aanpakken, leerde ik uit mijn gesprekken. 'Ik geef geen moer om de fiets op zich en heb niets met de subcultuur die errond hangt', vertrouwde de bekende Kopenhaagse urban designer Mikael Colville-Andersen me toe. 'Ik ijver ervoor omdat het simpelweg het schoonste en meest efficiënte vervoermiddel is in de stad.'

De Amsterdamse professor Marco te Brömmelstroet wees me erop dat aanhoudend protest van de bevolking tegen de dodelijke verkeersongevallen en tegen de kaalslag van wijken ten gunste van de auto een beleid afgedwongen heeft dat de fiets deed floreren (DS 23 september).

En-en werkt niet

Een vijandige tegenstelling tussen fiets en auto is te mijden als je een vruchtbaar mobiliteitsdebat wilt voeren. Het zou evident moeten zijn dat iedereen afwisselend voetganger, fietser, automobilist en openbaarvervoergebruiker is. En in de ene modus voldoende aandacht en respect heeft voor de andere.

Maar helaas: je kunt vandaag haast niet pro-fiets zijn zonder anti-auto te zijn. Om het met een andere Kopenhaagse expert te zeggen: in verkeerskwesties kun je niet iedereen te vriend houden. Het en-enverhaal werkt niet meer. De straat is maar zo breed als ze erbij ligt. Alle soorten weggebruikers erdoor proppen, komt nooit meer goed. Er moeten keuzes gemaakt worden.

De fiets is best sympathiek, hoor, zolang hij maar geen plaats inpalmt van die auto. Doet hij dat wel, dan slaat de sympathie snel om in aversie.

Dan wordt hij als een rode lap op een stier achter het stuur.

En toch is het net meer ruimte creëren voor de fiets (en ander duurzaam vervoer, voor alle duidelijkheid) onvermijdelijk geworden, zeker in de steden. De verontwaardiging die de jongste weken in Antwerpen is ontstaan na drie fatale fietsongevallen, is in die zin veelbetekenend. Tijdens de verkiezingen van 2018 en 2019 wordt het kleur bekennen.

We kunnen van een contraproductief fiets-fetisjisme wegblijven door erop te hameren dat het een middel is, geen doel. We willen een leefbare stad of dorp. We willen veilige en minder drukke wegen. We willen zuivere lucht.

Raad eens welk vervoermiddel er voor de realisatie van die doelen als beste zal uitkomen? Hij is goedkoop, gemakkelijk, geruisloos en stoot niets uit. Wacht niet op de zelfrijdende elektrische wagen, het ideale vervoermiddel bestaat al tweehonderd jaar en heet fiets.

Een overzicht van alle stukken van het correspondentschap 'De fiets' vindt u via standaard.be/fiets

Voor een overzicht van de volledige reeks, surft u naar standaard.be/correspondenten

Tom Ysebaert

Sint-Pietersstation kreunt onder fietsenzee: NMBS belooft meer parkeerplaatsen
27/10/2019



GENT - De NMBS heeft plannen om het aantal fietsenstallingen onder en rondom het Sint-Pietersstation uit te breiden tot 15.000 plaatsen. Dat heeft minister van Mobiliteit François Bellot (MR) deze week gezegd. Maar die cijfers zeggen niet alles. De stationsomgeving kreunt al jaren onder de zee aan fietsen.

Gent vraagt al jaren om het aantal fietsenstallingen rondom het Sint-Pietersstation stelselmatig uit te breiden. Het tekort aan stallingsplaatsen werd vijf jaar geleden al uitvoerig aangekaart, vandaag is de situatie amper verbeterd.

Er kwamen al meermaals plaatsen bij, onder meer met een grote stalling onder het stationsgebouw die later zelfs werd voorzien van ‘dubbeldekkers’. Maar het blijft voor veel pendelaars vaak zoeken naar een vrije plaats.

Op vrijdagen, zeker vlak voor een schoolvakantie, laten duizenden studenten er hun fiets achter en ligt de stationsomgeving er soms chaotisch bij. Vrijwilligers van het Gents Milieufront, dat haar kantoor heeft aan het stationsplein, telden vorige week bij een eigen telling tweeduizend fietsen die buiten de stallingen stonden geparkeerd.

Nog acht jaar wachten

De NMBS heeft nu 12.050 plaatsen beschikbaar aan het station, volgens eigen tellingen. Er worden 13.500 stallingen beloofd tegen het einde van de renovatie van het station, maar die zullen nog jaren op zich laten wachten. De deadline voor de megawerf in het Sint-Pietersstation ligt voorlopig op 2027, al zijn er twijfels of die deadline gehaald kan worden.

In afwachting daarvan, en onder druk van een aanzwellende hoeveelheid fietsers, blijft het Gentse stadsbestuur de NMBS onder druk zetten om meer parkeercapaciteit voor fietsen te voorzien. De zee aan fietsen is de laatste jaren nog aangegroeid, onder meer door een groeiende studentenpopulatie en een groeiend aantal fietsers in Gent.

Amper gebruikt

Minister van Mobiliteit François Bellot gaf deze week in De Kamer na een vraag van de Gentse SP.A’er Joris Vandenbroucke aan dat de NMBS oren heeft naar de roep om meer stallingen. Er waren tot nu toe 13.500 plaatsen gepland. Vandaag zijn er reeds zo’n 12.500 beschikbaar. “Er zijn plannen om het aantal stallingen te laten groeien tot 15.000”, aldus Bellot.

Details zijn niet bekend. Cijfers over de capaciteit van de fietsenstallingen zeggen ook niet alles. Zo is een nieuwe stalling met zo’n 1.000 plaatsen aan de achterkant van het station enkel toegankelijk met een trap. Die plaatsen zijn er dus wel, maar worden amper gebruikt.

Weesfietsen weghalen

Gent vraagt de NMBS ook om sneller achtergelaten ‘weesfietsen’ weg te halen. Dat zijn fietsen die door de eigenaar zijn achtergelaten en niet meer verplaatsen. Een fiets mag in de stationsomgeving maar drie weken blijven staan, in theorie.

Maar er zijn slechts af en toe acties om die regels af te dwingen. Een actie van de NMBS in 2013 wees uit dat één op de vier fietsen er langer dan een maand bleef staan. Voor het beheer van de fietsenstallingen heeft de NMBS nu al enkele jaren een contract met Apcoa, een Amerikaanse privéfirma.

Gent vraagt meer van die opkuis-acties, maar vangt voorlopig bot. “Het aantal keer dat verkeerd gestalde fietsen worden weggehaald, is contractueel vastgelegd tot en met 2021”, zei minister Bellot deze week in de Kamer. “Het is niet mogelijk om de verplichtingen tijdens de duur van het contract aan te passen.”

Bellot gaf wel aan dat de NMBS nadenkt over “de installatie van een toegangscontrole” tot de fietsenstallingen. Ook daarover zijn nog geen details bekend. Maar het zal volgens de NMBS “in ieder geval een positieve impact hebben op een aantal weesfietsen.”

Speed Pedelecs zetten hun opmars verder in de Kempen: ’Meer dan 3000 ingeschreven ‘snelle fietsen’ op amper 4,5 jaar tijd. Stad Geel is koploper.’
23 juli 2020

HERENTALS - De voorbije 4,5 jaar zijn er maar liefst 3042 speed pedelecs ingeschreven in de Kempen. Van 227 stuks in 2016 tot bijna duizend in 2019, een verviervoudiging. Federaal parlementslid Yoleen Van Camp uit Herentals vroeg de cijfers op en stelde vast dat Geel, Mol en Herentals koplopers zijn in onze regio.

“Het is duidelijk dat de modal shift dankzij speed pedelecs maar ook elektrische fietsen een enorme boost krijgt. Het is nu aan ons beleidsmakers om te volgen met betere infrastructuur, zowel qua fietspaden als stallingen voor speed pedelecs/elektrische fietsen aan stations”, aldus federaal parlementslid Yoleen Van Camp (N-VA) uit Herentals, die de cijfers opvroeg bij minister Bellot.

Geel koploper
In de Kempen is de stad Geel koploper betreffende het aantal ingeschreven speed pedelecs met 302 nieuwkomers de laatste vier en half jaar. Mol en Herentals staan met respectievelijk 228 en 219 inschrijvingen op plaats twee en drie. Voor het eerste half jaar van 2020 staat de teller op 434 inschrijvingen, waarbij de verkoop afgeremd werd door de impact van het coronavirus.

“Het is goed om te zien dat mensen steeds meer op zoek gaan naar alternatieven voor de auto”, weet Van Camp. “De speed pedelec is dan voor veel mensen een interessante optie. Ik denk dat het aan ons, de politiek, is om dat verder te stimuleren en te faciliteren. Ik denk daarbij onder meer aan de uitrol van het fietsostrade netwerk in onze provincie, waarbij we recent met Herentals, Kasterlee, Lille, Turnhout en de provincie een samenwerkingsovereenkomst hebben afgesloten voor de opstart van een autoluw fietsnetwerk tussen Herentals en Turnhout. Ook een belangrijk initiatief is de volledige hernieuwing van de fietsenstalling aan het station in Herentals volgend jaar, waarbij er ruime en beveiligde plaatsen zullen voorzien worden voor speed pedelecs en elektrische fietsen.”

Fietscomfort verhogen
Ten slotte wordt ook getracht het fietscomfort te verhogen, door bijvoorbeeld de heraanleg van een deel van het fietspad tussen Herentals en Lichtaart recent. Op heel wat locaties kwamen al “losse” fietsbeugels bij en mobiele fietsenstallingen. Structurele verbeteringen zijn gepland en gebudgetteerd. “Er komt een oplossing voor de kasseien in het centrum, de centrumstraten en toegangsbanen worden heraangelegd, dito de stationsomgeving en diens fietstunnel”, klinkt het verder. “De fietsader tussen Herentals en Morkhoven wordt op termijn geüpgraded naar een volwaardige fietsostrade en op korte termijn wordt een deel van de hinderlijke obstakels weggehaald. Via IOK komt er een beloningssysteem voor schoolgaande jeugd die de fiets neemt. Een mobiliteitsplan moet een totaaloplossing bieden. In tussentijd zit de stad niet stil en neemt ze “quick-wins” om het de zachte weggebruiker zo aangenaam mogelijk te maken.”